|
Hiperhidrozis Nedir?
Kontrol edilemeyen terleme ile karakterize anormal ısı kaybına yol açan genetik bir durumdur. Sempatik sinir sistemi hiperaktiftir. Toplumun %0,6-1'inde görülür.
Terin salgılanması insanlarda otonom sinir sisteminin sempatik denilen kısmının çalışması ile ilgilidir. Terleme hiperhidrozis dışında normal bir ısı regülasyon mekanizmasıdır. Vücut dışı veya içi ısı artışı (enfeksiyon hastalıkları hipertroidi gibi metabolik hastalıklar ) vücutta oluşan fazla ısıyı terleme ile normale döndürmeye çalışır.
Neden Terleriz?
Vücut yüzeyine bazen homojen bazen bölgesel olarak terleyerek cildimize sıvı yayılmasını sağlar bilindiği gibi bir yüzeye su ile ıslatılması suyun buharlaşması esasında o yüzeyin soğumasını sağlar. (Yaz aylarında dükkân önlerini sulanması veya sık sık duş alınması el yüz yıkanması, hatta buzdolabının olmadığı dönemlerde deri kaplarda suyun soğutulması gibi… Deri içindeki suyu çok az bir miktar dışına sızdırırı bu sızan su buharlaşırken deri ve altındaki suyun soğuk kalmasını sağlar). Terleme de vücudumuzu soğutan en önemli mekanizmadır, adeta vücudun klimasıdır. Ter vücuttan toksin atmanın ana yolu değildir. Terleme bu kadar önemli iken hiperhidroz tedavisini neden yapılmaktadır. Hiperhidrozis Palmariste (el terlemesi) vücut soğumasına ihtiyaç olmadığı zamanlara da bile gereksiz yere terleme vardır. Bu terleme Sempatik sinir siteminin aşırı çalışması sonrası el ayak ve koltukaltlarında yüzde terlemeye ve bu bölgelerde soğukluğa neden olarak kişiyi rahatsız etmektedir.
Bu terleme hasta yakınları hatta birçok hekim tarafından hastalık olarak kabul edilmemekte hastalık olarak kabul edilmeyince tedavisi konusunda da fikir sahibi olunamamaktadır. Sorunları anlaşılamayan bu hastaların tedavisi engellenmektedir. Bu gibi hastalar hala birçok hekim tarafında hastalık olarak kabul edilmemekte, uzun uzun bilimsel kanıtlarla ve tedavi öncesi ve sonrası hasta farkları gösterdiğim hastalar ile hekim arkadaşlarım ikna olmaktadırlar. Durum böyle olunca hasta kendini çaresiz hissetmekte aile birçok hekim el ayak koltukaltı yüz terlemesinin yüz kızarmasının ne zararı var önemiz dedikçe hastaların çaresizliği daha da artmaktadır.
2-3 yaşındaki çocuklarda bile duyarlı ebeveynler tarafından fark edilmekte çoğunlukla ergenlik çağında farkına varılmakta 20-30 lu yaşlarda en yüksek düzeyine erişmekte ve 40 lı yıllardan sonra azalan bir seyir takip etmektedir. 40 yaşından sonra azalması sempatik sinir sisteminin genel olarak aktivitesini azaltmasına bağlanmaktadır. Sempatik sistemin neden fazla çalıştığı tam bilinmemektedir bu hiperaktivite bir kişilik yapısı olarak değerlendirilebilir ve bu çoğunlukla doğuştandır. Özellikle stresli durumlarda bu sistem aşırı çalışmaktadır. Genel olarak terleme/sempatik aktivite yaz-kış devam etmesine rağmen kış aylarında daha az rahatsız edici, yaz aylarında daha belirgin gibi durmaktadır.
Sempatik aktivite fazlalığı terlemeye neden olduğu gibi, çarpıntı hissine nefes darlığına kısaca sınavlarda veya stresli bir ortama da hissedilen heyecana neden olur.
Terleme fazlalığı, çarpıntı, nefes darlığı gibi sempatik aktivite artışı kişinin yorulmasına enerji kaybına stresli ve gergin görünmesine neden olabilir. Bu hastalar da genellikle ince yapılı ve atletik olurlar, hastalarda el, ayak, koltukaltı boyun ve yüz terlemesi, çarpıntı hissi solunum sıkıntısı sinirlilik hali gibi bulguların tümü veya bir kısmı görülebilir. Sadece el terlemesi olabildiği gibi sadece koltuk altı terlemesi veya yüz ile kendini gösterebilir.
Doğal olarak sempatik aktivite artışı olan bu tip hastalarda sindirim sistemi ve ürogenital sistemde bu aktivite artışından etkilenebilmektedir. Bu farklılığa otonom sinir sisteminin vücuttaki dağılımı etkili olduğu kadar dokuların/organların bu sinirlere verdiği cevap ta etkilidir. Kişiler bazen bu belirtileri kontrol altına almış baskılamış olabilirler. Buda hastalığın kişiden kişiye göre farklılıklarını belirler.
Fazla Terleme Fiziksel ve Sosyal Sorunlara Yol Açar mı?
Bakteri üremesini kolaylaştırdığı için aşırı terleme kokuya da neden olabilir, aksine fazla terlediği için doğal sıvı akışı nedeni ile o bölge sürekli yıkandığından tertemiz kokusuz da olabilirler. Ruhsal ve fiziksel sorunlara yol açan, sosyal yaşamı zorlaştıran terleme, ellerde, koltuk altında, ayakaltlarından, yüzde ve gövdede oluşabilir.
Ellerde olduğunda hem el ile yapılan işlerde güçlük çekilmekte hem de sosyal olarak kişileri rahatsız etmektedir. Terleme stresli durumlarda gelişiyorsa ve kişi terlemeden rahatsız ise kısır bir döngü içine girilmektedir. Kişi terleyeceğini bilerek daha endişeli hale gelmekte, endişe de daha fazla terlemeye yol açmakta ve bu kısır döngü sürüp gitmektedir.
Lise çağındaki gençlerin başarısını etkilemekte sınav başarı %20 kadar düşürmektedir.
Arkadaşları arasında kendini rahat hissetmeyen genç sosyal olarak da etkilenmektedir.
Çocuğunun elini tutamayan anne veya baba, tenis raketin tutamayan bir sporcu, okey masasında atılan bir genç, müşterisinin uzattığı eli havada bırakmak zorunda kalan bir satıcı, bir iş görüşmesinde heyecandan dili tutulan tüm bildiklerini unutan bir genç, sınava girer girmez tuvalete koşan bir öğrenci, heyecandan kalp çarpıntısından cinsel başarısızlıklar yaşayanlar, elleri soğuk ve terli diye Sevgilisi hatta eşi tarafından terk edilen bir genç bu rahatsızlın sosyal yan etkilerinden birkaçıdır.
Terleme rahatsızlığı olanlarda hastanın değerlendirmesinden sonra uygun tedavi losyon botoks iyontoforez ise bu taradvileri bunlardan fayda bulamayan hastalar için de KLİPSİ ETS adı verilen uygulamalar bulunmaktadır.
Amerikan Hastanesi
Op. Dr İlhan Akaslan
12.5.2010 - 1058
|