|
Kalp Krizi Nasıl Oluşur?
Kalp krizi ya da miyokard enfarktüsü, kalbi besleyen koroner arterlerde oluşan tam veya kısmi tıkanma sonucunda olur. Böylece kalp kaslarında yeterli beslenme olmaz ve kalpte hasar oluşur. Hastalık damar sertliği nedeniyle hasar görmüş olan koroner arterlerin aniden tıkanmasıyla olur.
Damar sertliğinde kalbi veya beyni besleyen damarlar, kolesterol (kan yağları), diğer yağlar, kalsiyum ve kandaki bazı maddelerin birleşerek oluşturdukları tabakalar (plaklar) yüzünden oluşur. Kalp krizinde, kalbi besleyen arter duvarının içindeki aterosklerotik plak çatlar ve bu da pıhtı oluşumunu tetikler.
Böylece damarlardaki önceleri nispeten daha az olan daralmalar kısa sürede artar ve çoğu zaman tam bir tıkanıklığa dönüşebilir.
Nasıl Bir Hasara Neden Olur?
Koroner arterlerdeki pıhtılar, kalp kasına kan ve oksijen akışını engeller, bu da o bölgedeki kalp hücrelerinin ölümüne sebep olur. Hasar gören kalp kası kasılma yeteneğini kaybeder ve kalbin geri kalan kısmı hasar gören bu bölümün işini de yapmak zorunda kalır.
Günümüzde tıbbi tedavinin ilerlemesine karşın yine de damar sertliğine bağlı damar tıkanıklığı sonucunda oluşan kalp ve damar hastalıkları en sık ölüm nedeni olmaya devam etmektedir.
Belirtileri Nelerdir?
Hastalık başladığında genellikle şiddetli göğüs ağrısı olur. Ağrının özelliğinin hastalar tarafından önceden bilinmesi hastalığın etkin tedavisi için gerekli olan erken hastaneye başvurulması için gereklidir.
Diğer belirtiler de şu şekildedir:
•Ağrının şiddeti nedeniyle adrenalin deşarjı terleme ve ölüm hissi
•Çeneye, boyuna, sol omuza, kola yayılan (tek ya da birkaç bölgede) göğüs ağrısı
•Çarpıntı, hazımsızlık, yorgunluk
•Baş dönmesi, baygınlık, bayılma, bulantı, soğuk terlemeyle oluşan göğüs kafesi şikâyetleri
•Nefes daralması
Ağrının Özellikleri Nasıldır?
Ağrı göğüs ortasındadır, 20 dakikadan fazla genellikle saatlerce sürer ve genelde dinlenme ya da nitrogliserinle (dilaltı, isordil vb) geçmez. Ağrı, şiddetli ve künt vasıftadır. Fakat keskin veya belirsiz olabilir.
Sıkıştıran, ağırlık, baskı yapıcı tarzda olabilir. Göğüste daralma veya göğüste fil oturuyormuş veya ağır bir taş varmış hissi uyandırabilir. Hazımsızlık hissedilebilir. Beraberinde sıklıkla soğuk terleme ve ölüm korkusu da vardır.
Göğüsteki bu yakınma yukarıda anlatıldığı gibi aslında tam olarak ağrı değil de göğüste baskı sıkıştırma, ağır bir taşla ezilme gibi algılanabilir.
Başka Hastalıkla Karıştırılabilir mi?
Ağrı, sırta, kollara, çeneye ve karın üst bölgesine yayılabilir. Bazen ise sadece kollarda sırtta alt çene ve karın üst bölgesinde oluşur. Bundan dolayı göğüs ağrısı eşlik etmediğinde mevcut durum hastalar tarafından acil tedavi gerektirmeyen gastrit, romatizma gibi başka bir hastalık olarak algılanabilir.
Bundan dolayı ne yazık ki hastalar acil tıbbi yardıma ihtiyacı duymayabilir. Hastalığın etkin tedavi için gerekli olan en kısa sürede damarın açılması sağlanamayabilir. Tedavide geç kalmanın başka bir nedeni ise; bazı yaşlı hastalar ve şeker hastalığı olan olgularda göğüs ağrısı olmayabilir.
Hastalar kalp krizini haberleri olmadan sessizce geçirebilirler. Çarpıntı nefes darlığı ve ani ölüm ile hastaneye getirilebilir.
Kalp damarında hasar sonucunda pıhtı oluşumu bazen tam tıkanma ile sonuçlanmaz. Tıkanmanın veya daralmanın sabit kalması ve damardan kan geçişinin devam etmesi durumunda göğüs ağrısı bir süre sonra hafifleyerek geçer.
Bu olgularda ciddi kalp hasarı olmasa bile bu durum bir süre sonra daha ağır bir kalp krizinin önbelirtisi olarak algılanmalıdır. Çoğu zaman damar tam tıkanır hastanın yakınmaları hiç geçmez şiddeti artarak devam eder. Böylece kalp kasında tıkanmanın süresi ve damarın beslediği alanın büyüklüğüyle orantılı olarak kalp kasları ölür.
Kalp Krizinin Kolaylaştıran Etkenler (risk faktörleri) Nelerdir?
- Şeker hastalığı
- Sigara içilmesi
- Düşük yoğunluklu kolesterol (LDL), yüksekliği. Yüksek yoğunluklu kolesterol (HDL) düşüklüğü
- Hipertansiyon
- Ailede iskemik kalp hastalığın hikayesi
- Şişmanlık
- Yaş:Erkekte 45’ten fazla, kadında 55 den fazla olması.
- Yakın akrabalarında (baba ve erkek kardeşte) 55 yaşından erken kalp krizi geçirilmesi, kadınlarda ise (anne ve kız kardeşlerde) 65 yaşından önce kalp krizi geçirilmesi
- Erkek cinsiyet
- Stresli yaşam
Bu risk faktörlerinin çoğu kalp krizinden korunması için değiştirilebilir fakat yaş, cinsiyet, ailede erken kalp krizi olması gibi genetik faktörler değiştirilemezler.
Kalp Krizinde Erken Tanının Önemi Nedir?
Erken tanı çok önemlidir. Tanı için zaman geçtikçe kalp yetmezliğinden ve özellikle ritim bozukluklarından hayatta kalma olasılığı azalacak, harap olan kalp kası miktarı artacaktır. Hasar gören kalp kasının fonksiyonlarının geri döndürülmesi çoğu zaman olanaksızdır. Canlılığını yitiren kalp kası hücreleri, bir daha asla normal fonksiyon görmez. O nedenle kalp krizinde ZAMAN=KALP KASI demektir.
Tanı Nasıl Konur?
Hastanın şikayeti: Bunu esas itibarıyla göğüs ağrısı oluşturur.
EKG (elektrokardiyogram): Kalp krizlerinin büyük bir çoğunluğunda EKG'de kalp krizine özgü değişiklikler olur. Bu değişiklikleri saptamak için sık aralıklarla EKG alınır.
Laboratuarda yapılan kan testleri: Kalpte hasar oluştuğunda kana karışan bazı enzimlerin (CPK, CPK-MB, Troponin T ve I, myoglobin vb) düzeyi ölçülür.
Koroner anjiografi yapılarak tıkalı damar tespit edilir.
Aşağıdaki testler, kalp krizinde kalpteki hasarın büyüklüğünü ortaya koymak için kullanılır:
- Elektrokardiyogram (EKG)
- Ekokardiyografi
- Koroner anjiyografi
- Nükleer ventrikülografi
Koroner anjiyografi ile kalp damarlarındaki tıkanıklık ve daralmanın yeri ve derecesi tespit edilir. Ayrıca bu tıkalı damar girişimsel kardiyolojide deneyimli kardiyologlar tarafından anjiyoplasti denilen işlemle açılır.
Kalp Krizinin Tedavisi Nasıl Olur?
Kalp krizi acil bir durumdur. Hastaneye yatmayı ve yoğun bakımı gerektirir. Sürekli EKG takibi hemen başlatılmalıdır. Çünkü ölümcül ritim bozuklukları (aritmiler) kalp krizinin ilk bir kaç saatinde ölümün başlıca sebebidir.
Tedavinin amaçları kalp krizinin ilerlemesini durdurmak, kalp hasarını en az düzeyde tutmak, iyileşebilmesi için kalbin taleplerini azaltmak ve komplikasyonları önlemektir.
Öncelikli olarak oksijen aspirin nitrogliserin morfin gibi hastanın yakınması hafifleten ilaçlar verilmelidir.
Kalp krizinde en etkili tedavi reperfüzyon dediğimiz tıkalı damarın açılmasını amaçlayan tedavi yöntemidir. Eğer hasta ilk 12 saat içinde gelmişse tıkalı damarın açılmasıyla kalp kasının ölmesi önlenebilir. Bunun için 3 yöntem vardır: Hastaya pıhtı eritici ilaçların verildiği Trombolitik Tedavi, kateter laboratuarında cerrahi olmayan yöntemle tıkalı damarın açılması olan PTCA ve Bypass cerrahisi.
Kalp krizinde güncel tedavi zamana karşı yapılmalıdır. Hasta yakınmasının başlangıcından tedavi ile damarın yeniden açılmasına kadar geçen zaman ne kadar az ise kurtulan kalp kası o kadar fazla ve hastanın yaşamda sağlıklı olarak kalması o kadar fazladır.
Hasta kısa zamanda acil girişimsel kardiyolojinin yapılacağı bir merkeze gidebilecekse; koroner anjiyografi yapılarak burada tıkalı damar kateter yöntemiyle açılarak balon anjiyoplasti ve gerekirse açılan damarın yeniden tıkanmasını engelleyen koroner stent dediğimiz metal örgü şeklinde cihazlar yerleştirilir. Günümüzdeki kalp krizinin en etkili tedavi yöntemidir.
Acil koroner bypass cerrahisi yöntemi ile reperfüzyon kalp krizinin erken döneminde pek etkili olmadığından günümüzde sık olarak yapılmamaktadır.
Kalp Krizinden Korunmak İçin Öneriler
•Kan basıncınızı kontrol edin, yüksek tansiyon (hipertansiyon) mutlaka tedavi edilmeli
•Kötü kolesterol (LDL kolesterol) seviyelerinizi kontrol edin. Kolesterol kontrolüne çoğu zaman diyet tedavisi yeterli olmaz. Doktorunuz statin grubundan ilaçlar yazabilir
•Sigara ve diğer tütün kullanımları bırakılmalı
•Meyve ve sebze bakımından zengin, az hayvansal yağ içeren diyetler uygulanmalı
•Şeker hastalığınız varsa mutlaka kontrol altında tutun.
•Fazla kiloluysanız mutlaka kilo verilmeli
•Kalp sağlığınızı korumak için her gün ya da haftada birkaç kere yürüyerek ya da diğer egzersizlerle kalbini fazla yormadan vücudunuzu çalıştırın. Kalbinizde hastalık varsa öncelikli olarak egzersiz için doktorunuzdan izin alın
•Stresten uzak durun, gerekirse bunun için profesyonel yardım alın
•Eğer kalp krizi için bir ya da daha fazla risk faktörü taşıyorsanız aspirin alıp almamanız konusunda doktorunuza danışın
Medical Park Bursa Hastanesi
0224 444 44 84
2.7.2010 0 - 1457
|