Uzm.Dr. Orhan Coşkun Cevabı:
Oluştukları maddelere birbirinden farklı böbrek taşlarına rastlanabilir. Kimyasal yapısına göre kalsiyum oksalat, kalsiyum fosfat, kalsiyum karbonat, amonyum fosfat ve magnezyum fosfat sodyum ürat, ürik asit, sistin, ksantin olan taşlar vardır. Kalsiyum fosfat, kalsiyum karbonat, amonyum fosfat, magnezyum fosfat, kalsiyum oksalat taşları çekilen böbrek grafisinde (röntgeninde) görülebilirken diğer taşlar görülemezler. Daha ayrıntılı bir yöntem olan İVP (întravenöz piyelografi) ile görülebilir. Yaklaşık olarak böbrek taşlarının %80 tek taraflıdır. Sağ böbrekte daha sık taş oluşmaktadır ve erkeklerde kadınlardan iki kat daha sık böbrek taşına rastlanmaktadır. Böbrek taşlarının boyutları 0,5 cm ‘den 5 cm ‘ye kadar büyüklükte olabilmektedir. İdrar içindeki kristallerin normalden fazla yoğunlukta bulunmaları veya kişinin az su alması veya ciddi su kaybı nedeniyle idrarın dansitesinin yükselmesi (sıvısı az olan yoğun idrar çıkarması) böbrek taşlarına hazırlayıcı bir etkendir. Üre, azot ve aspirin içinde bulunan salisilik asit gibi idrar içinde bulunabilen bazı maddeler kristallerin çöküp taş oluşturmalarına engel olurlar. Alkali idrarda fosfat taşları, asit idrarlarda ise böbreklerde sistin ve ürat taşları daha sık oluşur. Böbrek taşı vakalarının yaklaşık % 5′inde ise ailesel eğilim (sistoniz hastalığı gibi) saptanmaktadır. A vitamini eksikliği, idrar akışında bozukluğa neden olacak idrar yollarındaki darlıklar, çok sık idrar yolu enfeksiyonu geçirilmesi, uzun süre yatalak olmak, romatolojik hastalıklar, gut hastalığı hiperparatiroıdizm (paratiroid bezinin hızlı çalışması), D vitamini fazlalığı gibi hastalıklarda da böbrek taşlarının sıklığı artar. Çok sık taş düşürmesi olan hastalarda bu tür hastalıkların olup olmadığının araştırılması ve tedavinin nedene yönelik olarak yapılması gerekir.
Böbrekte yerleşmiş bir taş çok şiddetli bir ağrı yapabileceği gibi hiç veya çok az ağrıya da neden olabilir. Böbrekte olan taş üreter denilen idrar yollarına düşerse çok şiddetli ağrıya neden olur. Bu ağrıya renal kolik denilir ve taşın olduğu tarafta sırtın yan kenarından başlayarak kasıklara doğru yayılan şiddetli gelip geçici tarzdadır. Hangi taşın daha az hangisinin daha fazla ağrıya neden olabileceğini tahmin etmek zordur. Şikâyetlerinizi azaltacak ilaç tedavisi verilebilir. Birçok taş kendiliğinden düşer. Küçük boyuttaki taşların çoğuna kendilerinin düşebilmeleri için gerekli şans tanınmalıdır. Hangi taşa müdahale edilmesi gerektiğine doktor taşın yeri, boyutu ve neden olabileceği komplikasyonları (böbrekte hasar yani hidronefroz oluşması, enfeksiyon vs) dikkate alarak verebilir. Taşın yeri ve boyutu hakkında tam olarak bilgi sahibi olabilmek için IVP adı verilen bir film veya ultrasonografi ile değerlendirilmesi gerekebilir. Eğer taşın kendiliğinden düşmesi olanaklı değilse veya komplikasyon geliştirmişse taş kırma yöntemi, üreter ucundan girilerek taşın alınması veya ameliyatla taşın çıkarılması gibi işlemler uygulanabilir.
İdrarda kan gelmesinin birçok nedeni olabilir. Bir dâhiliyeci veya Ürolog tarafından şikâyetlerinde göz önüne alınarak muayene yapılması gerekli. Kum dökme, taş düşürme, üriner sistem enfeksiyonları (sistit gibi), tümörler, tüberküloz, bazı böbrek hastalıkları idrardan kan gelmesine neden olur. Ayrıca başka hastalıklar ve ilaçlarda idrar rengini boyayarak kan gibi gözükmesine neden olabilir. İdrar tahlili, kan tetkikleri, duruma göre ultrasonografi ile ve hatta sistoskopi (idrar yollarının kamera ile görüntülenmesi) ile tanınız konulabilir. Geçmiş olsun.